"امام حسن عسکري مي فرمايد: حُسْنُ الصُّورَةِ جَمَالٌ‌ ظَاهِرٌ وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمَالٌ بَاطِنٌ.
 زيبايي انسان در دو جنبه خلاصه مي شود: زيبايي ظاهري که همان زيبايي صورت و اوصاف جميله ي آن است.
زيبايي باطني که به تعبير امام عليه السلام عبارت است از عقل.
درباره ي اهميت عقل در قرآن مجيد و احاديث معصومين بحث هاي زيادي هستند. در قرآن، اولو الالباب و ذوي العقول و صاحبان فکر و انديشه به عنوان مخاطبين آيات معرفي شده اند و در آيات بسياري به آنها خطاب شده است.
در مورد اهميت عقل روايات متعددي وجود دارد:
از پيغمبر اکرم (ص) روايت شده است که مي فرمايد: إِنَّمَا يُدْرَكُ‌ الْخَيْرُ كُلُّهُ‌ بِالْعَقْلِ‌ وَ لَا دِينَ لِمَنْ لَا عَقْلَ لَهُ.
يعني انسان تمامي خير و خوبي ها اعم از مادي، معنوي، دنيوي، اخروي، فردي و جمعي همه را با عقل درک مي کند و کسي که عقل ندارد دين هم ندارد. بنا بر اين پايه ي ديانت از نظر پيغمبر اکرم (ص) عقل مي باشد و تمامي خيرات از عقل سرچشمه مي گيرد.

در روايت ديگري از امام حسن مجتبي عليه السلام روايت است که مي فرمايد: بِالْعَقْلِ‌ تُدْرَكُ‌ الدَّارَانِ‌ جَمِيعاً وَ مَنْ حَرُمَ مِنَ الْعَقْلِ حَرُمَهُمَا جَمِيعاً.
يعني دنيا و آخرت توسط عقل به دست مي آيد و اگر انسان عاقل باشد هم دنيايش درست مي شود و هم آخرتش و اگر عاقل نباشد از هر دو محروم مي شود.
يکي از امتيازات مذهب شيعه نسبت به اکثريت اهل سنن حجيّت عقل است. ما در پرتو رهنمودهاي ائمه عليهم السلام قائل به حجيّت عقل هستيم و کتاب کافي که اولين کتاب مهم حديثي ماست در ابتدا بابي در مورد حجيّت عقل مطرح مي کند.
با اين حال گروه کثيري هستند که قائل به حجيّت عقل نيستند. نزديک بودن به مکتب ائمه فوائد بسياري دارد که از جمله اين است که انسان به واقعيات مي رسد و اينجاست که معناي کلام رسول خدا (ص) واضح مي شود که مي فرمايد: اگر به کتاب و اهل بيت تمسک کنيد هرگز گمراه نمي شويد.
انسان عاقل نه به سراغ مواد مخدر مي رود و به سراغ اختلاس و جمع مبالغ هنگفتي که گاه به چند هزار ميليارد تومان بالغ مي شود نمي رود. انسان عاقل مي داند که نه خودش نه فرزندانش توان مصرف اين مبالغ هنگفت را ندارند و چرا بايد انسان تا اين مقدار خود را گرفتار کند تا بتواند از راه حلال و حرام آن مبالغ را جمع آوري کند.
همچنين اگر به کل دنيا نظر بيفکنيم مشاهده مي کنيم که بخش قابل توجهي از سرمايه هاي دولت ها تبديل به تهيه ي سلاح هاي نابود کننده شده است. اين به سبب آن است که دولت ها از همديگر مي ترسند. اما اگر عقل انسان و قوانيني عاقلانه حاکم باشد و همه به حق و حقوق خود راضي باشند و با هم همزيستي مسالمت آميز داشته باشند تهيه ي اين سلاح ها هيچ لزومي نخواهد داشت. حتي فقيري هم در دنيا وجود نخواهد داشت.
امروزه سردمداران حکومت، عقلاء نيستند و الا براي جلب ثروت بيشتر در دنيا آتش افروزي نمي کردند. پرونده هايي که به دستگاه قضايي مي رود، طلاق هايي که صورت مي گيرد که به سبب عدم عمل بر طبق دستور عقل است.
اما بايد ديد عقل از چه طرقي حاصل مي شود.
يکي از اين راه ها تجربه است يعني انسان از تجربه ي خود و تجربه ي ديگران که در تاريخ منعکس شده است استفاده کند. يعني دقت کند که نتيجه ي ظلم مردم و جناياتي که مرتکب شدند چه شده است.
راه ديگر، دقت در عالم آفرينش و نظم حاکم بر عالم است همان گونه که خداوند مي فرمايد: ?إِنَّ في‌ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ‌ لِأُولِي‌ الْأَلْبابِ?
از طرق ديگر مي توان به استفاده از محضر استاد اشاره کرد. بخشي از عقل ذاتي است و آن اينکه همه درصدي از آن را دارا هستند اما بخش قابل توجه ديگر آن اکتسابي"

94-09-25